BMT illik göstəricilərini artırmaq kampaniyası çərçivəsində qadınların iş yerlərində uşaqlarına süd verə bilməsinə daha çox dəstək verməyə çağırır.

Çağırışda deyilir ki, ana südü ilə qidalanmayan körpələrin ilk doğum günündən əvvəl ölmə ehtimalı, sadəcə ana südü ilə qidalananlara nisbətən 14 dəfə çoxdur. BMT ödənişli analıq məzuniyyəti, analar üçün süd vermə fasilələri və iş yerində anaların körpələrini əmizdirə bilməsi və ya südlərini sağa bilməsi üçün otaqlar yaratmaq üçün çağırış edir.

Qadınları uşaqlarına ana südü verməkdən çəkindirə biləcək bir çox miflər var. BBC iki mütəxəssislə bu miflərin ən çox yayılanları haqda danışıb.

Catriona Waitt Liverpul Universitetində Klinik Farmakologiya və Qlobal Sağlamlıq professoru, Makerere Universiteti Sağlamlıq Elmləri Kollecində tədqiqatçıdır, Alastair Sutcliffe isə London Universitet Kollecində Ümumi Pediatriya professorudur.

Mif 1: Əmizdirmə vaxtı ağrılar və döş uclarının şişməsi adi haldır
Professor Waitt hesab edir ki, buna cavab vermək bir qədər çətindir:

"Çünki bəzi ilkin narahatlıqlar tamamilə normaldır və döş ucları süd verməyə öyrəşənədək əvvəllər də ağrıya bilər. Bununla belə, ana südü ilə qidalanma zərər verməməli və şiddətli ağrıya səbəb olmamalıdır. Bu, döş uclarının iltihablanma ehtimalının daha yüksək olduğunu və ya körpənin döşü düzgün tuta bilmədiyini göstərir".

Onun sözlərinə görə, bəzi narahatlıqlar normal ola bilər və xüsusilə ilk dəfə əmizdirməyə başlayan anaların bir az adaptasiyaya ehtiyacı ola bilər. Əgər əmizdirmə həddindən artıq ağrılıdırsa və diskomfort yaradırsa, bu barədə həkiminiz, tibb bacısı və ya mamaça ilə məsləhətləşməlisiniz".

Akkreditə olunmuş tibb işçisi Hindistanın Birendranagar kəndində, Jolaibari, Agartala, Hindistanın bambukdan hazırlanmış daxmasında Reang qəbiləsindən olan anaya körpəni əmizdirməyin faydasını izah edir.

Mif 2: Süd verməyə dərhal başlamasanız, daha sonra bunu edə bilməyəcəksiniz
Professor Sutcliffe-a görə, anaları əmizdirməyə təşviq edən hər şey bir çox səviyyədə insan sağlamlığı üçün faydalıdır.

"Körpəni dərhal əmizdirməyin bir çox faydası var. Qidalanma bunun ən bariz üsuludur. Bu, həmçinin doğuşsonrası uşaqlıqda qanaxmanın qarşısını almağa və ya yavaşlatmağa kömək edəcək uşaqlığın daralması prosesinin başlamasına kömək edir. Həmçinin doğuşdan sonrakı ilk bir neçə gündə insan orqanizmi kolostrum adlanan xüsusi zülalla zəngin maddə istehsal edir. Bu, laktasiya dövrünü başladan zəngin bir maddədir".

Mif 3: Əgər süd verirsənsə, heç bir dərman qəbul edə bilməzsən
Professor Waitt bildirir ki, adətən, dünyanın istənilən yerində anaların ilk sualı budur:

“Hər hansı bir dərman körpəm üçün təhlükəsizdirmi?” Həqiqət budur ki, bir çox dərman körpəyə çox aşağı səviyyədə çatır. Əgər həkim sizin dərmana ehtiyacınız olduğunu deyibsə, onlara suallarınızı verin, lakin çox güman ki, dərmandan istifadə etmək təhlükəsizdir. Körpənin ən çox ehtiyacı olan şey sağlam anadır. İnfeksiya, depressiya və ya ümumi ağrıya qarşı ən çox yayılmış dərmanlar, ehtimal ki, təhlükəsizdir".

Professorun fikrincə, "südvermə zamanı istifadə edilməməsi lazım olan dərmanların sayı çox azdır. Çox vaxt onlar xərçəng kimi çox xüsusi ciddi xəstəliyin müalicəsi üçün nəzərdə tutulanlardır.

Riskləri və faydalarını diqqətlə nəzərdən keçirməyi tələb edən başqa dərmanlar da var. Ana südü ilə qidalanma zamanı dərman təyin olunan hər bir qadına resepti yazan şəxsə sual vermək səlahiyyəti verilməlidir".

"Reseptsiz yazılan bəzi dərmanların, məsələn, soyuqdəymə və qripə qarşı olanların istifadəsində ehtiyatlı olmaq lazımdır. Belə dərmanlar süd tədarükünü azalda bilər. Çalışın, bitki mənşəli dərmanların istifadəsindən çəkinəsiz, çünki siz heç vaxt onun tərkibində nə olduğunu dəqiq bilmirsiniz və onların çoxu lazımi şəkildə öyrənilməyib", - professor Waitt bildirir.

Mif 4: Əmizdirməzdən əvvəl yalnız sadə yemək yeməli və ədviyyatlı yeməklərdən uzaq durmalısınız
Professor Waitt: "Elə bir qida yoxdur ki, ana südü verərkən onu yemək qadağan olunsun. Bununla yanaşı, ana südünüzün dəqiq tərkibi pəhrizinizdən təsirlənir. Bəzi hallarda, qadın bir davranış müşahidə edə bilər. Məsələn, uşaqlarımdan birində müşahidə etdim ki, portağal kimi sitrus meyvələrin sularını içdiyim zaman, körpəm çox əsəbi olurdu.

Bəzən körpənizin qidalanmanızdan təsirlənə biləcək bir şeyə reaksiya verdiyini bir davranışla müşahidə edə bilərsiniz. Ancaq zərərli və ya tibbi cəhətdən düzgün olmayan heç bir şey yoxdur".

Mif 5: Əgər ana südü verirsinizsə, heç vaxt hazır qida istifadə edə bilməzsiniz
Prof Waitt-ə görə, bu, mütləq deyil. Amma, eyni zamanda bir çox ana südü istehsalı əsasən, tələb və təkliflə tənzimlənir.

"Qadın bədəni sizin körpənizə kifayət qədər süd istehsal edə bilməyiniz üçün heyrətamiz şəkildə yaradılıb. Körpə döşünüzü əmdikdə, lazımi miqdarda süd istehsalı üçün hormonları işə salır. Buna görə də, kiçik bir körpəni, nəhəng bir körpəni və ya hətta əkizləri belə, əmizdirsəniz, vücudunuz kifayət qədər süd istehsal edəcək.

Lakin siz bir forma uyğunlaşdırmağa başlasanız, həmin geribildirim döngəsi kəsilir. Bədəniniz körpənin daha çox ehtiyac duyduğuna dair kifayət qədər siqnal almır. Əgər siz süd çatışmazlığı ilə mübarizə aparırsınızsa və hazır qida verməyə başlasanız, bu sizə qısa müddətli rahatlıq verə bilər, lakin bu, problemi daha da pisləşdirməyə başlaya bilər.

Digər tərəfdən, əgər siz dəhşətli bir gecə keçirirsinizsə, ya da xəstə və yorğunsunuzsa və əriniz sizin dincəlməyiniz üçün körpəyə bir neçə dəfə hazır qida verirsə, bu o demək deyil ki, siz daha sonra ana südü verə bilməzsiniz".

Mif 6: Əgər xəstəsinizsə, əmizdirməməlisiniz
Professor Sutkliff: "Xeyr, bu, bir mifdir. Bir insanın ana südü ilə qidalanmaması üçün yeganə hal HİV və ya hepatit olmasıdır. Bu viruslar keçmişdə faciəvi şəkildə yaşadığımız laktasiya yolu ilə ötürülə bilər.

Əksər hallarda analar xəstə olduqda ana südü ilə qidalandırmaq təhlükəsizdir, çünki onların bədənləri yeni doğulmuş körpələrini də qoruyan antikorlar istehsal edir. Əmizdirən anadan keçən körpənin xəstəliyini görmək olduqca nadirdir".

Mif 7: Bir ildən çox ana südü versəniz, uşağı süddən kəsmək çətin olacaq
Prof Waitt: "Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı tövsiyə edir ki, körpənizi altı ay ərzində yalnız ana südü ilə qidalandırın, sonra isə tamamlayıcı qidalar tətbiq edin, ancaq istədiyiniz qədər ana südü ilə qidalandırmağa davam edin. Əmizdirməini dayandırmaq üçün tövsiyə olunan vaxt yoxdur.

Böyük Britaniya kimi bəzi yüksək gəlirli ölkələrdə körpələrin əksəriyyəti bir ildən iki ilədək tamamilə süddən kəsilir. Digər aşağı gəlirli ölkələrdə, məsələn, Uqandada, ana südü ilə qidalanma iki-üç yaşlı körpələrdə yaxşı davam edir. Qlobal problem ondan ibarətdir ki, bir çox ölkələrdə analara ÜST-in həmin tövsiyələrinə uyğun olaraq, yalnız ana südü ilə qidalandırmaq imkanı verən kifayət qədər analıq məzuniyyəti verilmir".
bbc