Azərbaycan Respublikasının baş prokuroru Zakir Qaralov bəyan edib ki, uzun illərdir özünü müxalifət adlandıran, heç bir hüquqi qeydiyyatdan keçməyən həm siyasi partiyalar, həm də əksər QHT-lər qanunvericiliyin tələblərini, xüsusən, maliyyə şəffaflığı sahəsində tələbləri pozaraq aldıqları qrantlar barədə məlumat vermirlər.

Baş prokuror deyib ki, partiyalar Mərkəzi Seçki Komissiyasına, QHT-lər Maliyyə Nazirliyinə aldıqları qrantlar, beynəlxalq təşkilatlardan aldıqları pullar barədə məlumatlar verməlidirlər:

“Bu sahədə qanun təkmilləşəndən sonra, onlar hər hansı qeyri-qanuni yolla Azərbaycanda həmin pulları ala bilmirlər. Ona görə də digər ölkələrdə hesablar açmaqla bunu həyata keçirirlər. Bu qanunsuzdur. Bu halların qarşısı tam ciddiliklə alınıb. Gələcəkdə də bu halların qarşısı alınacaq. Bu insanlar on illərlə ictimai işlərlə məşğul olmadıqları, hər hansı qurumlarda işləmədikləri halda cangüdənləri necə saxlayır, xarici avtomobillər alırlar? Nə üçün onlar maliyyə hesabatı vermirlər? Məsələn, Yeni Azərbaycan Partiyası müvafiq hesabat verir.

Qeyri-qanuni fəaliyyət göstərən qurumlar isə qanunun aliliyindən danışır, ancaq bu cür qanunsuz qrant korrupsiyasına qoşulurlar. Həmin qeyri-qanuni mənbələr bizim tərəfimizdən müəyyən ediləcək. Artıq vaxt çatıb ki, bu qurumların tam maliyyə mənbələri tam ciddi şəkildə geniş miqyasda yoxlanılsın”.

Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqasının sədri Sahib Məmmədov AzVision.az-a açıqlamasında bildirib ki, baş prokuror düz deyir və onun narahatçılığını bölüşür:

“Azərbaycan bir çox donorlar tərəfindən 2013-cü ildən üçüncü ölkələr vasitəsilə maliyyələşən ölkələr statusuna keçirilib. Bəhanə isə Azərbaycanda xaricdən qrant alınmasına dair qanunların sərtləşdirilməsi oldu. Halbuki, hökumət rəsmi şəkildə bəyan etmişdi ki, qanunun sərtləşdirilməsinə səbəb ölkə üzərindən çirkli pulların yuyulmasıdır. Bunu şəxsi araşdırmalarım da təsdiqləyir. Məlum oldu ki, Azərbaycan üzərindən müxtəlif yollarla pulların yuyulması prosesi baş verib.

Məsələn, Azərbaycanda ayrı-ayrı şəxslərin adına plastik kartlar açılırdı. Ancaq, kartlar sahibində yox, pulu ötürən tərəfdə olurdu. Onlar da həmin kartlara Azərbaycan üzərindən pul köçürərək, Avropada nağdlaşdırırdılar. Xeyli QHT aldıqları qrantları qeydə alınmaq üçün təqdim etmirdi. Birdəfəyə bank hesablarından çıxarıb naməlum məsələlərə xərcləyirdi. Bəziləri həmin vəsiti xarici ölkələrdəki bank hesablarına köçürürdü. Ölkəyə banklar vasitəsi ilə milyonlarla vəsit daxil olurdu, ancaq bu vəsaitlərin QHT-lər tərəfindən hansı layihələrin yerinə yetirilməsi və ya hansı məqsədlər üçün xərclənməsi bəlli deyildi. Amma hökumətə də, bizlərə də məlum idi ki, bu vəsitlərin əhəmiyyətli hissəsi Azərbaycan əleyhinə təşkil olunan kampaniyalara sərf olunurdu və ya anti-Azərbaycan şəbəkələrinin maliyyələşməsinə yönəldilirdi. Belə şəbəkələrin bəziləri ermənilərin və ya bizə dost olmayan digər qüvvələrin nəzarətidə idi. Bu vəsaitlərlə bağlı məlum QHT-lər heç bir hesabat açıqlamır və maliyyə hesabatı təqdim etmirdi.
2013-cü ildən başlayaraq qanunvericiliklə qrantların alınması və qeydiyyatı xeyli mürəkkəbləşdirildi. Biz o zaman xəbərdarlıq edirdik ki, bu daha pis nəticələrə gətirəcək. İndi bu vəsaitlər əvvəlkindən daha çox, amma üçüncü ölkələr vasitəsi ilə gizli yolla daxil olur”.

S.Məmmdov hesab edir ki, problemin aradan qaldırılması üçün qanunvericiliyə dəyişiklik edilməlidir: “Biz o vaxt dedik ki, bu məhdudiyyətlərin qoyulması problemi nəinki həll etməyəcək, əksinə Azərbaycana bu statusun verilməsi ilə çirkli pulların yuyulması üçün həmin donorlara münbit hüquqi mühit yaranacaqdı. Çünki, onlar vergi orqanlarını inandırırdı ki, Azərbaycana vəsaitlərin leqal yolla köçürülməsi mükmün deyil. Ona görə də qeyri-leqal yolla bu köçürülmələr həyata keçirilir. Bəzi donorlar öz veb səhifələrində Azərbaycana yönələn qrantlar barədə məlumatları qismən açıqlayır, lakin bu vəsitlərin kimlərə verildiyini göstərmir.

Məsələn ABŞ-ın Demokratiyaya Dəstək Fondu özünün ned.org saytında Azərbaycana verilən qrantların bir hissəsini açıqlayır. Bu təxminən 1 milyon dollardan artıqdır. Ümumiyyətlə, təxmini hesablamalara görə, ölkəyə 20-30 milyon vəsait daxil olub. Bu pullar əsasən kütləvi informasiya vasitələri adı ilə fəaliyyət göstərən qurumlara, özünü QHT fəalı, hüquq-müdafiəçisi adlandıran şəxslərə, həmçinin siyasi partiyalara bağlı olan şəxslərə verilir. Bunlar isə üçüncü ölkələrdən nağd yolla daşınıb.

Daşınmanın müxtləfi yolları var. Bizə yaxın ölkə Gürcüstandır. Azərbaycanın xeyli qurumları, təkcə QHT-lər yox, ayrı-ayrı fərdlər, siyasi partiya nümayəndələri, fəalları bu ölkədə hesablar açıb, oradan pulları nağdlaşdıraraq müxtəlif yollarla ölkəyə gətiriblər. Bir çoxlarının Gürcüstanda ofisləri də fəaliyyət göstərir. Bir sözlə, Gürcüstan ərazisi bəzi antiazərbaycan qüvvələrinin poliqonudur.

Vəsaitlərin bir hissəsi Gürcüstanda və digər üçüncü ölkələrdə xərclənsə də, əhəmiyyətli hissəsi Azərbaycana daşınır. Bunu ağıllı həyata keçirənləri tutmaq mümkün deyil. Çünki, adətən pulu özləri daşımırlar. Pullar vasitəçilərlə ölkəyə gətirilir.

Bu prosesin qarşısının alınma mexanizmi yoxdur. Epizodik nəsə baş verə bilər. Ölkəyə pulların leqal gəlişinin qarşısını məhdudlaşdırmaqla bunun qarşısını almaq olmayacaq. Hesab edirəm ki, pul daxil olmaları liberallaşmalıdır, qrantların qeydiyyatı asanlaşmalıdır. Amma, onun təyinatı üzrə xərclənməməsi, hesabatların verilməməsi ilə bağlı məsuliyyət ciddiləşməlidir. Hətta indikindən də artıq ciddiləşməli və cinayət məsuliyyəti yaratmalıdır. Bu zaman bəzi donorlar bəhanə edə bilməyəcək ki, Azərbaycana leqal pul ötürmək mümkün deyil”.

Qeyri-qanuni yolla pulları ölkəyə gətirənlərin bunu inkar etməsinə gəlincə, S.Məmmədov deyib: “Bu halın baş verdiyini inkar edirlər. Amma, Azərbaycanda elə saytlar var ki, 50 nəfər işçisi var. Müxtəlif dillərdə məlumatlar ötürürlər. Maliyyə mənbələri haradandır? KİV-lər var ki, 8-10 milyon büdcələri var. Onların kimlər tərəfindən maliyyələşməsi əslində bəllidir. Lakin bunu sübut etmək çətindir”.

S.Məmmədov vurğulayıb ki, qeyri-qanuni yolla pullar Azərbaycan daxilində qurulan şəbəkələrə göndərilir: “Bu şəbəkələrin içərisində təəssüf ki, erməni şəbəkələri də var. Onlar Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşması ərəfəsində və yaxud bizi dünyaya tanıtdıracaq, müsbət imicimizi möhkəmləndirəcək tədbirlər zamanı siqnalla hərəkətə gətirilirlər. Bu şəbəkənin internet televiziyası, bir çox saytları var. Bu şəbəkələr də hər kəsə bəllidir.

Mən hesab edirəm ki, ölkə prezidentinin vətəndaş cəmiyyətinə münasibəti bəllidir. Prezident vətəndaş cəmiyyətinə münasibətini imzaladığı sənədlərlə, rəsmi tədbirlərdəki çıxışları ilə ortaya qoyub. Prezident vətəndaş cəmiyyətinə ciddi əhəmiyyət verir və onu dəstəkləyir. Məmurlar da bu siyasəti ardıcıl yerinə yetirməlidirlər. Xarici təhdilərin qarşısının alınmasında əsas şərtlərdən biri də ölkədə sağlam və dövlətçilik mövqeyində olan güclü vətəndaş cəmiyyətinin mövcud olmasıdır”.

AzVision.az