Son dövrlər təmizliklə bağlı həssaslıq artmaqla yanaşı, bəzən həyat keyfiyyətini aşağı salacaq səviyyəyə qədər yüksəlir. İnsanlar nəinki şəxsi gigiyenaya, hətta ətrafdakıların davranışlarına qarşı da həddindən artıq reaksiya göstərməyə başlayırlar. Bəs sadə gigiyena vərdişləri ilə “təmizlik xəstəliyi” (obsessiv-kompulsiv pozuntu) arasında sərhəd harada keçir? Və bu xəstəlik niyə bu qədər geniş yayılmağa başlayıb?

"DogruXeber.az" mütəxəssislərə istinadən yazır ki, təmizliklə bağlı həddindən artıq davranışlar — tez-tez əlləri yumaq, evi təkrar-təkrar silmək, əşyaları “mütləq simmetriya” ilə düzmək və ya çölə çıxmaqdan çəkinmək — artıq psixoloji pozuntu əlaməti ola bilər. Bu hal obsesiv-kompulsiv pozuntu (OKP) kimi tanınır və əhalinin müxtəlif təbəqələrində özünü göstərə bilər.

Bu tip davranışlar adətən qorxu, təşviş və ya bir şeyin “doğru olmaması” hissindən doğur. Şəxsin özü bu davranışın həddindən artıq olduğunu başa düşsə belə, onu dayandıra bilməməsi əsas simptomlardan biridir.

Pandemiya dövründə təmizlik və gigiyena ilə bağlı tələblərin kəskin artması insanlarda artıq olan obsesiv davranışları daha da gücləndirdi. Bir çox insanlar üçün əlləri spirtləmək, əşyaları silmək və maska taxmaq gündəlik həyatda zəruri qoruyucu tədbirə çevrilsə də, bəziləri bu qaydaları psixoloji “vərdiş” və “təhlükədən qorunma ritualları” kimi dəyərləndirməyə başladı.

"DogruXeber.az" bu tendensiyanı araşdıran psixoloqların fikirlərinə istinadən bildirir ki, pandemiyadan sonra OKP diaqnozu alanların sayı dünyada və regionda artış göstərib. Azərbaycanda da bu xəstəliyə dair məlumatlılıq artsa da, hələ də bir çox hallarda “təmizlik həvəsi” və ya “xasiyyət məsələsi” kimi qəbul olunur və ciddiyə alınmır.

Təmizliklə bağlı obsesiv davranışları artıran başqa bir amil də sosial şəbəkələrdə yayılan “ideallaşdırılmış həyat” təsvirləridir. Xüsusilə “minimalist”, “par-par parlayan ev” trendi, insanların öz məkanlarına və davranışlarına qarşı həddən artıq tənqidi yanaşmasına səbəb olur. Evində toz olan biri özünü natəmiz, nəzarətsiz və ya hətta sosial dəyəri aşağı biri kimi hiss edə bilir.

Bu da təmizliyə yönələn istəyi artıq zəruri gigiyena deyil, psixoloji ehtiyac səviyyəsinə qaldırır.

Təmizlik və qayda-qanun həyatın bir hissəsidir. Amma bu davranışlar həyatın mərkəzinə çevriləndə, sosial əlaqələri, iş qabiliyyətini və şəxsi rahatlığı pozanda artıq problemə çevrilir.

Əgər kimsə:

Evdən çıxmazdan əvvəl dəfələrlə əşyaları yoxlayırsa, davamlı olaraq evi silib-təmizləyirsə və buna baxmayaraq narahatlıq keçirməyə davam edirsə, bu halda psixoloji yardım almaq vacibdir.

Təmiz olmaq, sağlam yaşamaq üçün vacibdir. Ancaq hər bir vərdişin sağlamlıq və həyat keyfiyyətinə xidmət etməsi əsas meyardır. Əgər təmizlik davranışları insanın gündəlik həyatını, münasibətlərini və rahatlığını pozursa, bu artıq vərdiş deyil, pozuntudur.

Cəmiyyətdə bu məsələyə daha açıq və anlayışlı yanaşmaq, həm fərdi, həm də ümumi psixoloji rifahın qorunmasına kömək edəcək.