Sentyabrın 22-də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının 80-ci sessiyası öz işinə başlayıb. 150-dən çox dövlət və hökumət başçısı iştirak etdiyi BMT Baş Assambleyasının yubiley sessiyası dünya ölkələrini bir araya gətirərək, beynəlxalq ictimaiyyətin qarşısında duran sülh, təhlükəsizlik, davamlı inkişaf və iqlim dəyişikliyi kimi həyati məsələlərin müzakirəsinə imkan yaratdı. Sessiyada dövlət və hökumət başçıları, diplomatlar və beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri çıxış edərək, çağdaş dünyanın üzləşdiyi çağırışlar və onlara qarşı birgə mübarizə yolları haqqında fikirlərini bölüşdülər. Xüsusilə, davam edən silahlı münaqişələr, qlobal ərzaq böhranı, enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı çətinliklər, yoxsulluğun azaldılması, bərpaolunan enerji mənbələrinin təşviqi və rəqəmsal transformasiya kimi məsələlər əsas müzakirə mövzularından biri oldu.
Azərbaycan bu sessiyada fəal iştirak edərək, öz mövqeyini və prioritetlərini beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırdı. Ölkəmizin regional təhlükəsizlik, enerji əməkdaşlığı və dayanıqlı inkişaf sahəsindəki təşəbbüsləri yüksək qiymətləndirildi. Azərbaycanın BMT-nin 80 illik yubiley tədbirində təmsil olunması, ölkəmizin beynəlxalq münasibətlər sistemindəki artan rolunu və qlobal proseslərdə fəal iştirakını bir daha aydın şəkildə nümayiş etdirir. Bu iştirak ölkəmizin yalnız regional deyil, eyni zamanda, beynəlxalq səviyyədə sülhün, təhlükəsizliyin və davamlı inkişafın təşviqi sahəsindəki mövqeyini və təşəbbüslərini BMT tribunasından ifadə etmək imkanlarını uğurla dəyərləndirdiyini göstərir. Azərbaycanın bu yüksək səviyyəli tədbirdə iştirakı, eyni zamanda, ölkəmizin beynəlxalq hüquqa, çoxtərəfli əməkdaşlıq prinsiplərinə və BMT-nin əsas məqsəd və vəzifələrinə sadiqliyinin bariz nümunəsidir. Bu, Azərbaycanın qlobal məsələlərə yalnız izləyici deyil, fəal tərəfdaş kimi yanaşdığını, milli maraqlarla yanaşı, ümumbəşəri dəyərlərin müdafiəsinə də töhfə vermək niyyətində olduğunu nümayiş etdirir.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının 80-ci yubiley sessiyasında Prezident İlham Əliyev deyib ki: “Uzun illər ərzində mən bu kürsüdən Azərbaycana qarşı törədilmiş təcavüz, işğal və ədalətsizlik faciələri barədə danışmışam. Bu gün isə qələbə və sülhə aparan uzun yolumuzdan, Azərbaycan tarixində yeni dövrdən, Vətən müharibəsi ilə işğala necə son qoyulduğundan, sülhü siyasi vasitələrlə necə təmin etməyimizdən danışacağam”.
Bildirib ki, otuz ilə yaxın müddətdə Azərbaycanın suveren ərazisinin təqribən iyirmi faizi Ermənistanın hərbi işğalı altında qaldı. Ermənistanın həyata keçirdiyi etnik təmizləmə siyasəti və hərbi cinayətlər nəticəsində bir milyon azərbaycanlı öz yurd-yuvasından didərgin salındı. Bununla da onların fundamental insan hüquqları kobud şəkildə pozuldu. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul etdiyi dörd qətnamədə Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş ərazilərdən dərhal, tam və qeyd-şərtsiz çıxarılması tələb olundu. Təəssüf ki, bu qətnamələr heç vaxt icra edilmədi. Ermənistan beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən heç bir sanksiyaya məruz qalmadığı üçün qətnamələrə nümayişkaranə şəkildə məhəl qoymadı.
44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Silahlı Qüvvələrimiz işğal altındakı əraziləri azad etdi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü beynəlxalq hüquqa və BMT Təhlükəsizlik Şurasının müvafiq qətnamələrinə uyğun olaraq bərpa etdi. 2020-ci il noyabrın 10-u Ermənistanın kapitulyasiyası və təqribən 30 ilə yaxın işğaldan sonra Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası kimi tarixə düşdü. “Azərbaycan Zəfər müharibəsindən dərhal sonra ərazi bütövlüyünün və suverenliyin qarşılıqlı şəkildə tanınması əsasında Ermənistanla münasibətlərdə yeni səhifə açmağa hazır olduğunu bəyan etdi”, - deyə dövlətimizin başçısı vurğulayıb.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyasındakı çıxışı zamanı həmçinin Ermənistanla sülh danışıqları ilə bağlı fikirlərini bölüşüb. Dövlətimizin başçısı deyib ki, biz beynəlxalq hüquqa əsaslanan beş təməl prinsipi irəli sürdük, sülh müqaviləsi layihəsini təqdim etdik. Daha sonra layihə mətni üzrə 2022-ci ilin oktyabrından 2025-ci ilin yayına qədər davam edən danışıqlar prosesi bizim təşəbbüsümüzlə başladı. Müxtəlif təxribatlara baxmayaraq, danışıqlar yalnız ikitərəfli əsasda aparıldığına, hər hansı bir kənar müdaxilə olmadığına görə müsbət nəticələr verdi”.
Dövlət başçımızın Nyu-Yorka işgüzar səfəri həm ikitərəfli görüşlərin əhatə dairəsi, həm də beynəlxalq tribuna olan BMT Baş Assambleyasında planlaşdırılan çıxışı ilə beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətindədir. Bu səfərin ən mühüm məqamlarından biri isə Prezidentin dünyanın aparıcı maliyyə qurumlarının rəhbərləri ilə keçirdiyi yüksək səviyyəli görüşlərdir.
Ölkəmizin ABŞ-ın aparıcı investisiya şirkətləri və Avropa dövlətləri ilə formalaşan yeni əməkdaşlıqları Azərbaycanın iqtisadi gələcəyi üçün bir sıra strateji üstünlük vəd edir. Birincisi bu əməkdaşlıqlar Azərbaycanın qlobal maliyyə və texnologiya axınlarına daha sıx inteqrasiyasını təmin edir. Belə bir inteqrasiya yalnız kapital yatırımı ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda qabaqcıl idarəetmə təcrübələrinin, innovativ yanaşmaların və rəqəmsal transformasiya alətlərinin ölkəyə gətirilməsinə imkan yaradır. İkincisi, yeni tərəfdaşlıqlar Azərbaycan iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi prosesini sürətləndirə bilər. Enerji sektoru ilə yanaşı, sənaye, yaşıl texnologiyalar, aqrobiznes, səhiyyə və maliyyə texnologiyaları kimi sahələrdə də sərmayə imkanlarının genişlənməsi, iqtisadiyyatın dayanıqlılığını artıracaq. Üçüncüsü, belə əməkdaşlıqlar Azərbaycanın beynəlxalq reytinqlərdə və investisiya cəlbediciliyi indekslərində mövqeyinin daha da möhkəmlənməsinə səbəb ola bilər. Bu isə gələcəkdə daha genişmiqyaslı layihələr üçün əlavə sərmayələrin cəlb edilməsini asanlaşdıracaq.
Qeyd edək ki, bu cür strateji tərəfdaşlıqlar ölkəmizin regional liderlik mövqeyini gücləndirməklə yanaşı, enerji tranziti, logistika və ticarət qovşağı kimi rolunu daha da möhkəmləndirəcək. Dövlət başçımızın BMT Baş Assambleyasının sessiyası çərçivəsində keçirdiyi görüşlər həm regional sülh gündəliyini, həm də qlobal maliyyə və enerji əməkdaşlığı məsələlərini əhatə edib. Səfərin diqqətçəkən məqamlarından biri isə Prezident İlham Əliyevin ABŞ Prezidenti Donald Trampla səmimi söhbəti olub. Bu dialoq Azərbaycan-ABŞ münasibətlərində yeni bir mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilə bilər.
Görüşlər zamanı müzakirə olunan məsələlər regional təhlükəsizlik, enerji əməkdaşlığı və çoxtərəfli əməkdaşlıq formatlarında əlaqələrin dərinləşdirilməsi kimi önəmli istiqamətləri əhatə etməklə, Azərbaycanın strateji tərəfdaş kimi önəmini bir daha ön plana çıxarır. Ümumilikdə Prezident İlham Əliyevin Nyu-York gündəliyi Azərbaycanın həm iqtisadi, həm siyasi, həm də diplomatik baxımdan güclənməsinin göstəricisidir. Bu cür diplomatik fəallıq, eyni zamanda, Azərbaycanın beynəlxalq tərəfdaşları ilə siyasi, iqtisadi və humanitar sahələrdə əməkdaşlığını dərinləşdirməyə hazır olduğunu göstərir.

Ağarəhim Baxışov – Dövlət İdarəçilik Akademiyası