“Bu cəzasızlığı necə izah etmək olar?!”
Bakıdakı ev heyvanları mağazalarında yalnız heyvanlar üçün qida və müxtəlif aksessuarlar deyil, əksər hallarda heyvanların özləri də satılır. Üstəlik, bu cür obyektlərin əhəmiyyətli bir hissəsində onlar dəhşətli şəraitdə saxlanılır.

Sosial mediada tez-tez köpəklər və pişiklərin tərpənə bilmədikləri kiçik qəfəslərdə olduqlarını açıq şəkildə göstərən fotoşəkillər yayılır. Heyvanlar qəfəslərdən praktik olaraq çıxarılmır və heyvanların yemlənməsi və suvarılması da simvolik xarakter daşıyır. İnsanlar heyvanlara necə kömək edəcəyini bilmədən, göz yaşları içində bu cür zoomağazaları tərk edirlər.

Belə acınacaqlı tale yalnız ev heyvanlarını deyil, həm də ev heyvanları mağazalarına düşmüş vəhşi heyvanları da gözləyir. Bu günlərdə “Facebook”da, müəllifinin heyvan mağazalarından birini ziyarət etməkdən təsirləndiyi bir yazı yerləşdirildi. Müəllif xüsusilə dələlərin saxlınma şəraitindən şoka düşüb.

“Xahiş edirəm, bu dələlərə kömək edin, onlar dəhşətli şəraitdədir. Yatmağa yer, yemək və ya su olmadan 20-30 dələ bir qəfəsdə saxlanılır. Birində, hətta bir balaca da var idi, çox kiçik, biri küncdə yığılmış və yarısı daim öz nəcisində qalmaqdan soyulmuşdu. Mağaza sahibi videoya çəkməyimi qadağan etdi. Günahsız şəkildə cəzalandırılmış və həbs edilmiş canlılar. Azadlıqda yaşamalıdırlar, amma onları 120 AZN-ə satdığı üçün ala da bilmədim. Doğrudan da vəhşi heyvanları satmaq mümkündürmü?”, - deyə həmin vətəndaş gördüyü mənzərəni təsvir edir.

Yazının müəllifi Leyla Şirinovanın AYNA-ya verdiyi məlumata görə, məsələ ilə bağlı Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin (ETSN) “qaynar xətt”inə düşə bilməyib və nazirliyin digər nömrələrindən biri ilə əlaqə saxlaya bilib. Bir müddətdən sonra Ceyhun adlı bir şəxs ona zəng edərək mağazanı ziyarət etdiyini, lakin orada dələ tapmadığını deyib.

“Həmin adam bildirdi ki, “burada dələ yoxdur, kirpi var və satıcı onları satmaq üçün yetişdirib ki, burada da qanunsuz bir şey yoxdur. Dələlər tapılmadı, ehtimal ki, səs-küydən qirxaraq, onları gizlətməyi bacardılar... Bəs, kirpilər necə? Yoxlama zamanı onlar orada idilər. Bunların belə satılması, bu qədər dəhşətli şəraitdə saxlanılması normaldırmı?”, - deyə xanım həmsöhbətimiz vurğulayıb.

Heyvanları Mühafizə Cəmiyyətinin sədri Azər Qarayev mövcud vəziyyəti AYNA-ya şərh edərkən deyib ki, dələ və kirpi kimi heyvanların ev heyvanları, quşlar, balıq növləri satılan adi ev heyvanları mağazalarında satışına icazə verilmir: “Heyvanlara qarşı çox ciddi bir əzab mövzusu qaldırılıb. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsindəki heyvanlara qarşı qəddarlıq maddəsi Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin yurisdiksiyasına aid olduğundan yazı müəllifi bu qurumla əlaqə saxladı. Nazirlik ümumiyyətlə, bu cür müraciətlərə dərhal reaksiya verir və ona verilən cavaba təəccübləndim: “Satıcının bu heyvanları yetişdirib satması tamamilə mümkündür”. Nə olsun ki, yetişdirir? Ümummilli lider Heydər Əliyevin imzaladığı, heyvanların vəhşi təbiətdən sonrakı satılması və ya saxlanılması ilə məsul qurumdan müvafiq icazə olmadığı təqdirdə, heyvanların götürülməsinin qəbuledilməz olduğunu bildirən “Azərbaycan faunası haqqında” qanunu hələ heç kim ləğv etməyib”.

Mütəxəssisin sözlərinə görə, vəhşi heyvanlar yalnız heyvanat parklarında və zooloji kolleksiyalarda saxlanıla bilər - əgər bu kolleksiyaya ETSN tərəfindən təsdiqlənib icazə verilsə: “Vəhşi heyvanlar aləminin nümayəndələrinin həm ölkə daxilində, həm də ixrac üçün satışı Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən tənzimlənir. İnkişaf etmiş ölkələrdə vəhşi heyvanlar da satılır, lakin satıcılarda onlar üçün bütün sənədlər var, çünki satışa yalnız bundan sonra icazə verilir. Və heyvanlar müvafiq şəraitdə saxlanılır”.

“Ölkəmizdə vəhşi heyvanları qəbuledilməz şəraitdə saxlayan birinə icazə verilibsə, bu, çox qəribədir. Beləliklə, sabah hər kəs vəhşi heyvanı satmağa başlayacaq və deyək ki, öz bağında yetişdirdiyini söyləyəcək. Hara gedirik? Nə üçün bizdə vəhşi fauna nümunələri ilə ticarət etmək və hətta onlara qarşı amansız davranmaq mümkündür? Bu cəzasızlığı necə izah etmək olar? Ən azı bir xüsusi çirkinlik və qanunsuzluq halının qarşısını almağa kömək etmək istəyən laqeyd olmayan bir vətəndaşın kömək çağırışına niyə belə münasibət var?”, - deyə Qarayev soruşur.

O bildirib ki, bu, vəhşi heyvan ticarəti ilə bağlı ilk hadisə deyil: “Bu fakt ölkəni demirəm, paytaxtda baş verən onlarla hadisədən biridir. Vəhşi heyvan alaraq bir adam ev heyvanı mağazasının təhriki ilə qanunsuz bir hərəkət edir. Həm də restoranlarda, istirahət evlərində, otellərdə əyləncə sahəsində vəhşi fauna nümayəndələrinin saxlanılmasının tamamilə yolverilməz olduğu dəfələrlə qaldırılsa da, vəziyyət dəyişmir”.

ETSN Ekoloji Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi Hikmət Əlizadə AYNA-ya açıqlamasında söyləyib ki, vəhşi heyvanın müəyyən bir heyvan mağazasında satılması barədə rəsmi şikayət alan zaman araşdırma aparırlar: “Ərizəçi ilə əlaqə qururuq və o, araşdırmanın nəticələri barədə məlumat alır. Ancaq bir gündə bəzən onlarla, hətta yüzlərlə müraciət və şikayət alırıq və bu səbəbdən əməkdaşlar dərhal hər birini yoxlaya bilməzlər”.

Əlizadənin sözlərinə görə, heyvan xaricdən gətirilirsə, satıcıda müvafiq sənədlər olmalıdır: “Heyvan vəhşi heyvandırsa, o zaman yığışdırılacaq və satıcılar cərimələnəcək. Vəhşi heyvanlar yetişdirilib satılırsa, baytarlıq da daxil olmaqla, heyvanın sağlam olduğunu təsdiqləyən sənədlər olmalıdır”.

Beləliklə, ETSN əməkdaşları faktiki olaraq Leyla Şirinovanın göstərdiyi ünvana dələ satılması ilə bağlı şikayəti yoxladılar, ancaq dələ tapılmadı. Bununla birlikdə, bu qurumdan bir daha yoxlama aparacaqlarını və bu işi həll edəcəklərinə bizi əmin etdilər.

İnanmaq istərdik ki, Nazirliyin əməkdaşları növbəti yoxlama zamanı kirpi ticarətinə də diqqət ayıracaq, eyni zamanda yuxarıda göstərilən heyvanlara qarşı qəddarlığı əks etdirən postu da də nəzərə alacaqlar. Ümid edirik ki, getdikcə daha çox vətəndaş bu kimi faktlara şahid olaraq, müvafiq orqanlara şikayət edəcək və onlar vaxtında və təsirli addımlar ataraq, sözügedən neqativ halların sayını azaldacaqlar.

Müəllif: Elya Belskaya