Bu günlərdə Ermənistan hökuməti Rusiya tərəfi ilə əldə olunan razılaşmalara əsasən yaxın 10 ildə Ermənistana verilən qazın tarifinin dəyişməyəcəyini açıqlamışdı. Yəni qazın tarifi indiki kimi - 1000 kub 165 dollar olacaq. Əvəzində Ermənistan hökuməti yerinə yetirilməmiş öhdəliklər müqabilində 10 il müddətinə “Qazprom”un “Hrazdan-5” şirkətinə ildə təxminən 32 milyon dollar ödəməli olacaq.

Görünürdü ki, bu, yaxın illər üçün idxal olunan qazın qiymət sabitliyi problemini həll edəcək. Amma məlum olur ki, belə deyil. Ermənistan hökuməti bütün bunların içində mümkün bir detalı gizlədib. Söhbət qazın kalorisindən asılı olaraq qiymətinin dəyişməsindən gedir.

165 dollarlıq idxal qiyməti yalnız 7900 kaloriyə qədər olan qaza aiddir. Bu arada Ermənistan daha yüksək kalorili qaz alır. Bu, hazırda 8300 kkal-a çatır. Daha çox kalori üçün əlavə ödəniş etmək lazım olacaq.

Ermənistan hakimiyyəti xaricdən belə bir fikir yaradıb ki, xaricdən gətirilən qazın qiyməti qalxmır, amma reallıqda bahalaşır. İndiyə qədər nəzərə alınmayan kalorilər hesabına artır. Məlumata görə, kalorisindən asılı olmayaraq, sərhəddə eyni qiymət ödənilirdi. İndi bu, kalorilərdən asılı olaraq artacaq. 165 dolların sabit qiyməti 7900 kilokaloriyə qədər qaza aiddir.

Ermənistanda bu dəyişikliyin aprel ayından tətbiqi planlaşdırılır. Onun təxmini dəyəri 8 dollar və ya qazın idxal qiymətinə görə təxminən 5% olacaq.

7900 kalorilik qazın sabit qiyməti 165 dollardırsa, 8300 kalori 173 dollar civarında olacaq. İstehlakçılar həmin məbləği daxili tarifləri qaldıraraq ödəməli olacaqlar.

İstehlakçının 7900 əvəzinə 8300 və aşağı və ya yüksək kalorili qaz aldığına necə əmin olması başqa məsələdir. Bu, Ermənistanda həmişə mövcud olan problemdir. Çox güman ki, bu, onların bu qədər zəif olmasının səbəbidir.

Qazın kalorisini yoxlamaq hər yerdə mümkün deyil. Qaz təchizatı müəssisəsində belə bir laboratoriyanın olduğu bildirilsə də, müəyyən səbəblərə görə hər kəs ona etibar edə bilməz. Kalori baxımından isə qazın istehlakçılar üçün tariflərinə yenidən baxılaraq artırılacağı gözlənilir.

Məlumatlara görə, Ermənistanın sərhəd bölgələrində qazın qiyməti saxlanılacaq, amma daxildə yenə də bahalaşacaq. Bu, Ermənistan hökumətinin növbəti hiyləsidir ki, bundan istehlakçı zərər görəcək.

Bütün bunları nəzərə alaraq, “Qazprom Armenia”nın yaxın vaxtlarda tariflərin artırılması ilə bağlı Ermənistan Dövlət Xidmətlərinin Tənzimlənməsi Komissiyasına ərizə təqdim edəcəyi gözlənilir. Bu, önümüzdəki günlərdə və ya ən geci fevralda ola bilər, çünki bu ilin aprel ayının 1-dən kalorilərin hesablanması başlayacaq.

Məlum olduğu kimi, tarif tətbiqini öyrənmək üçün Komissiyaya 3-3,5 ay vaxt verilir. Amma yeni tarifləri aprelin 1-dən tətbiq etməyi planlaşdırırlarsa, fevralın sonunadək Komissiya tərəfindən təsdiqlənməlidirlər.

Ermənistanda yeni tariflərin ilin ikinci yarısında qüvvəyə minməsi də ola bilər. Xüsusilə qaz təchizatı sahəsində tarif ili o vaxtdan başlayır.

Yeni vəziyyətdə qaz tarifinin nə qədər arta biləcəyi hələlik məlum deyil. İstənilən halda, Ermənistanda tariflərə təsir edən bütün mövcud amilləri nəzərə alsaq, bu, həm əhali, həm də iqtisadiyyat üçün kifayət qədər hiss edilə bilər. Təbii ki, sosial cəhətdən həssas qruplar üçün tarif müəyyən hədlər daxilində eyni qalacaq, digərləri üçün isə artacaq.

Ötənilki ümumi bahalaşmadan sonra qaz tarifinin artırılması Ermənistanda sosial vəziyyətə növbəti əlavə təzyiq olacaq. Artıq məlumdur ki, dövlət xidmətlərinin digər sahələrində tariflərin artırılmasına daha tez başlanılacaq. Yanvarın 1-dən içməli su 11% bahalaşıb. Fevralın 1-dən elektrik enerjisinin tarifi yenidən 11% artacaq. Tezliklə onlara qazın tarifinin artırılması da əlavə olunacaq.

Ermənistanda kommunal xidmətlərin, xüsusən də qazın bahalaşması iqtisadiyyatın və ictimai həyatın bir çox sahələrində əlavə inflyasiya təzyiqlərinə səbəb olacaq. Artıq yeni tariflər qüvvəyə minəndə istehlakçılar bununla üzləşəcəklər. Ermənistanda istehlakçıların keçən il yaşadıqları inflyasiya partlayışları iqtisadiyyatın son 1-2 ildə üzləşdiyi dövlət xidmətləri tariflərindəki artımla bağlı olub. Onlar əmtəə qiymətlərinin qalxması şəklində tədricən istehlak bazarına keçən enerji tariflərinin iqtisadiyyatın üzərinə düşən yükünü artırdılar.

Eyni şey, əslində, indi də olacaq. Təkcə istehlakçı deyil, iqtisadiyyat da zərər görəcək.

Ermənistan iqtisadiyatının rəqabət qabiliyyəti həmişə aşağı olub. Son illərdə daha çox rəqabət qabiliyyətini itirir. Bir tərəfdən maliyyə yükü artır, digər tərəfdən investisiyaların olmaması səbəbindən texniki yenidənqurma aparılmır. Bu, təkcə əhalinin yoxsullaşması və sosial vəziyyətin pisləşməsi ilə deyil, həm də iqtisadiyyatın, o cümlədən həm xarici, həm də daxili bazarlarda müqavimətinin azalması ilə nəticələnəcək.

Aqil Məmmədov
ordu.az