Avropa İttifaqı (Aİ) və Azərbaycan arasında enerji əməkdaşlığı dərinləşir.

Bu barədə enerji təhlükəsizliyi və geoiqtisadiyyat üzrə mütəxəssis, Kanada Enerji Araşdırmaları İnstitutunun, eləcə də Kanada Qlobal Münasibətlər İnstitutunun elmi əməkdaşı Robert Katlerin Kanada NATO Assosiasiyasının saytında dərc olunan məqaləsində deyilir.

"1 mart 2024-cü ildə Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhəri enerji sektorunda əsas yaxınlaşma mərkəzinə çevrildi. Cənub Qaz Dəhlizi (CQD) Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 10-cu və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 2-ci iclasları keçirildi. İclaslar Avropa İttifaqının Azərbaycan Respublikası ilə əməkdaşlığında mühüm mərhələyə çevrildi, eləcə də qlobal enerji strategiyalarının necə dinamik inkişaf etdiyini nümayiş etdirdi", - məqalədə deyilir.

Müəllif Cənub Qaz Dəhlizinin Xəzər dənizi regionundan Avropaya qaz nəqlini təmin edən mühüm boru kəməri layihəsi olduğunu qeyd edir.

"2022-ci ilin fevral ayında Ukraynada müharibə başlayandan CQD Avropanın Rusiya qazından asılılığının azaldılmasının həyati əhəmiyyətli mexanizminə çevrildi. Azərbaycanda "Şahdəniz" qaz yatağı bu dəhliz üçün əsas qaz tədarükçüsü olaraq çıxış edir", - məqalədə qeyd olunur.

Katler yazır ki, inkişaf edən geosiyasi dinamika və energetikanın qeyri-ənənəvi mənbələri istiqamətində diversifikasiyası üçün artan siyasi impuls fonunda son görüşlər Azərbaycanın strateji əhəmiyyətini vurğulayıb.

"Bakıda keçirilən iclas Azərbaycanın qaz tədarüklərinin diversifikasiyası vasitəsilə Avropanın enerji təhlükəsizliyinin artırılmasında mühüm rolunu vurğulayıb. Lakin onun əhəmiyyəti təkcə nəhəng təbii qaz ehtiyatlarından deyil, həm də nəhəng külək enerjisi potensialından irəli gəlir", - deyə o qeyd edib.

Məqalənin müəllifinin sözlərinə görə, Bakıda keçirilən iclaslarda 23 hökumət tərəfdaşları, eləcə də 52 müəssisə və şirkət iştirak edib, bu görüşlər Aİ və Azərbaycan Respublikasının enerji sektorundaa strateji tərəfdaşlığa möhkəm tərəfdarlığından xəbər verir. Avropa İttifaqının energetika məsələləri üzrə komissarı Kadri Simsonun iştirakı Aİ-Azərbaycan tərəfdaşlığının Brüssel üçün əhəmiyyətini vurğulayıb. Bu əməkdaşlıq təbii qazın əlçatan, sabit və təhlükəsiz tədarükləri, bərpa olunan enerji istehsalına dəstək, enerji səmərəliliyinin artırılması, hidrogen istehsalının öyrənilməsi, metan tullantılarının azaldılması və ətraf mühitin müdafiəsinin təmin olunmasını əhatə edir.

"Misal üçün, Avropa Komissiyası Azərbaycanın Energetika Nazirliyi yanında Bərpa Olunan Enerji Mənbələri Dövlət Agentliyi və "WindEurope" arasında külək enerjisi sahəsində əməkdaşlığa dair Anlaşma Memorandumunun imzalanmasına imkan yaradıb. Bu Anlaşma Memorandumu bərpa olunan enerji sahəsində fəaliyyət göstərənn Avropa şirkətlərinin Azərbaycanın nəhəng külək enerjisi potensialından istifadəsinə yol açır ki, bu da ehtimalla regionda qeyri-ənənəvi enerjinin payının artmasını sürətləndirəcək və Avropaya tədarüklərə səbəb olacaq.

Azərbaycan quruda 27 qiqavatt külək və günəş enerjisi potensialına, eləcə də Xəzər dənizinin şelf zonasında əlavə 157 qiqavatt külək enerjisi potensialına malikdir. Azərbaycan qarşısına 2030-cu ilədək bu cür mənbələrin onun quraşdırılmış elektrik gücünün 30 faizini təşkil etməsi kimi iddialı məqsəd qoyub. BAİ-nin qeyri-ənənəvi enerji mənbələrinə yönəlməsini nəzərə aldıqda, bu məqsəd Azərbaycanın Aİ ilə gözəl əlaqələrinə imkan yaradacaq.

Beləliklə, ənənəvi olaraq təbii qazla əlaqəli CQD artıq bərpa olunan enerji mənbələrini və elektrifikasiyanı əhatə edən əməkdaşlıq platformasına çevrilib. Külək enerjisi sahəsində strateji tərəfdaşlıq əməkdaşlığın dərinləşməsini əks etdirir, belə ki, qeyri-ənənəvi formalar ikitərəfli münasibətlərin bərabərhüquqlu aspektinə çevrilir", - deyə o əlavə edib.

Bundan başqa, Katler həmçinin Azərbaycanın metan tullantılarının azaldılması təşəbbüsünə qoşulmasında mühüm irəliləyişin olduğunu qeyd edir. Bu təşəbbüs dövlətlərin onilliyin sonunadək qlobal səviyyədə metan tullantılarını ən azı 30 faiz azaltmaqla bağlı könüllü öhdəliyini nəzərdə tutur.

"Diqqətəlayiqdir ki, Azərbaycan özünün milli səviyyədə müəyyən edilmiş töhfələrini (NDC) yeniləyərək tullantıların 35 faiz azaldılması ilə bağlı əvvəlki hədəflə müqayisədə 40 faiz azaldılmasına çalışır. Bundan başqa, ölkə Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi zonalarını dekarbonizasiya zonası elan edib.

Bakıda keçirilən Cənub Qaz Dəhlizi (CQD) Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 10-cu və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 2-ci iclaslarının başa çatması ilə aydın olub ki, Aİ və Azərbaycan arasında enerji əməkdaşlığı dönülməz şəkildə dərinləşir. Hər iki tərəf təbii qaz tədarüklərinin sabitliyinin təmin olunmasının razılaşdırılmış şəkildə vurğulanmasında həmfikir olmaqla, eyni zamanda qeyri-ənənəvi enerji resurslarının inkişafına iddialı şəkildə can atır. Bu razılaşma enerji geoiqtisadiyyatının gələcəyinə dair ümumi görüşə malik strateji tərəfdaşlıq, ümumi maraqların təşviqi üçün möhkəm əsaslar və enerji təhlükəsizliyi üçün təhdidlərin yumşaldılmasını əks etdirir", - deyə müəllif yazır.

X: @Lyaman_Zeyn

(Tərcümə: Rəna Əbdürəhmanova)