İranın ali dini lideri Ayətullah Əli Xameneyi 20 il öncə cümə namazı zamanı izdiham qarşısında dayanaraq, ABŞ-ı ruhdan düşmüş elektorata görə qınamışdı.

"Prezident seçkilərinin keçirildiyi bəzi ölkələrdə baş verdiyi kimi bir ölkə üçün 35% və ya 40% seçici fəallığına malik olması biabırçılıqdır. Aydındır ki, onların xalqı öz siyasi sistemlərinə inanmır, onlara əhəmiyyət vermir və ümidləri yoxdur", Xameneyi 2001-ci ildə demişdi.

İran hazırda Ayətullahın təsvir etdiyi vəziyyətlə üz-üzədir.

İranda cümə günü 1979-cu il İslam İnqilabından sonra ikinci dəfədir prezident seçkilərinin ikinci turu keçiriləcək. Keçən həftə seçkilərdə ilk turunda əvvəlki səsvermədə seçicilərin cəmi 39,9%-i iştirak edib. Verilən 24,5 milyondan çox səsdən bir milyondan çox bülleteni sonradan rədd edilib. Adətən bu, insanların seçkiyə getməyə məcbur olduqlarını, lakin bütün namizədləri rədd etmək istədiklərinin əlamətidir.

Eyni zamanda, İran iqtisadiyyatının illər ərzində yenidən aşağı həddə çatması ilə yanaşı, 2022-ci ildə Məhsa Əmininin ölkənin əxlaq polisi tərəfindən baş örtüyünü düzgün örtmədiyi iddiası ilə həbs edildikdən sonra ölümünün ardınca başlayan kütləvi etirazlar da daxil olmaqla, müxalif fikrə qarşı qanlı repressiyalarla bağlı ictimai qəzəb getdikcə artmaqdadır. İranın uranı silah istehsalı səviyyəsinə əvvəl olduğundan daha yaxın səviyyədə zənginləşdirdiyi ilə əlaqədar Qərblə gərginlik yüksək olaraq qalır.

İndi sərt-xətt tərəfdarı keçmiş nüvə müzakirəçisi Səid Cəlili seçkilərdə qalib gəlmək üçün çox güman ki, geniş iştiraka ehtiyacı olan islahatçı, ürək cərrahı Məsud Pezeşkiyanla qarşı-qarşıyadır. Pezeşkiyanın tərəfdarları Cəlilinin hakimiyyəti altında qarşıda qara günlərlə bağlı xəbərdarlıq edir. Bu arada, bir çox insan ümumiyyətlə səslərinin hansısa əhəmiyyət kəsb etdiyinə belə əmin deyil.

"Mən səs vermədim və verməyəcəyəm də, çünki heç kim, nə islahatçılar, nə də sərt-xətt tərəfdarları Məhsanın və gənclərin üzləşdiyi sonrakı bəlalara görə üzr istəmədi" - deyə, qrafik dizayn üzrə təhsil alan 23 yaşlı universitet tələbəsi Leyla Seyyidi bildirir.

İranın seçki qanununa əsasən, ikinci tura getməmək üçün namizədin 50%-dən çox səs toplaması tələb olunur. Şənbə günü açıqlanan nəticələrə görə, Pezeşkiyan 10,4 milyon, Cəlili isə 9,4 milyon səs toplayıb. Parlamentin spikeri Məhəmməd Bağır Qalibaf 3,3 milyon səslə üçüncü olub, şiə din xadimi Mustafa Purməhəmmədi isə 206 mindən çox səs toplayıb.