Zərərli vərdişə qarşı effektiv mübarizə aparmaq üçün daha səmərəli üsullar var

Hökumət siqaretlə mübarizəni ciddi şəkildə davam etdirir. Xatırladaq ki, əvvəllər Vergi Məcəlləsinə edilən dəyişikliyə görə, 1000 siqarilla (nazik siqarların) üçün aksiz vergisi dərəcəsi 31 manatdan 43 manata, tütün və əvəzedicilərindən hazırlanan 1000 ədəd siqaret üçün 31 manatdan 35 manata qədər artmışdı.

İndi növbə elektron siqaretə gəlib çatıb. Elektron siqaretlər üçün bir litr mayenin aksiz dərəcəsi beşqat - 20 manatdan 100 manata qaldırıldı. Bu dəyişiklik Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin imzaladığı Vergi Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi barədə qanun layihəsində əksini tapıb.

Bundan əlavə, nargilə tütününə kiloqramı 30 manat məbləğində aksiz vergisi tətbiq edilməsi təklif olunur.

Ölkəmizdə əhalinin az bir hissəsi elektron siqaretdən istifadə etdiyindən bu tədbirin dövlət büdcəsinin ciddi bir şəkildə doldurulmasına səbəb olacağını söyləmək olmaz. Çox vaxt siqaret çəkənlər bu vərdişdən tədricən “qurtulmaq” ümidi ilə bu növ siqaretə keçirlər. Bu, onlar üçün bir növ ara mərhələdir. Düzdür, bu cür siqaretlərin adi siqaretlərdən daha az zərərli olduğuna əmin olaraq çəkənlər çoxdur. Ekspertlər bu yanaşmanı təkzib edirlər.

Azərbaycan Səhiyyə Nazirliyinin Xalq Sağlamlığı və İslahatlar Mərkəzinin Əhali sağlamlığı şöbəsinin müdiri Tofiq Musayevin AYNA-ya dediyinə görə, elektron siqaretlər siqareti atmaq üçün bir dərman deyib: “Buna görə də onun sayəsində siqareti tərgitmək çətin məsələdir. Hansı daha az təhlükəlidir - 9-cu mərtəbədən tullanmaq, ya 4-cü mərtəbədən tullanmaq? Hər iki halda da tullanma ölümcül təhlükə ilə müşayiət edilir. Eyni şey adi və elektron siqaretlərin müqayisəsi haqqında da deyilə bilər. Bu deyilənlər tütün sənayesinə marketinq addımıdır. Məlumdur ki, siqaret istehsalçıları onsuz da elektron siqaret, tütün istilik sistemi və sair istehsalını da almağa başlayıblar. Məsələn, siqaret çəkilən bir ölkədə ona qarşı şiddətli bir mübarizə olarsa, başqa bir növə keçmək mümkün olacaq. Məqsəd insanların tütün məhsullarını bu və ya digər şəkildə istifadə etməsidir”.

“Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) bu malların hamısına yüksək aksiz vergisi tətbiq etməyi tövsiyə edir və bu vəziyyətdə biz doğru istiqamətdə gedirik. Belə məhsullar arasında daha təhlükəsiz bir məhsul olmadığına görə qiymətlərin daha yüksək olmasının tərəfdarıyam. Siqaretin yayılmasının qarşısının alınmasının ilk yolu aksiz vergilərinin artırılmasıdır. ÜST məlumatları bu tədbirin cəmi bir neçə faiz artmasının belə, təsirli olduğunu göstərir”, - həmsöhbətimiz deyib.

Davamlı İnkişaf Tədqiqatları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev isə AYNA-ya açıqlamasında bildirib ki, dünya bazarında elektron siqaretlərə tələbin azalmağa başlayıb: “Son elmi dəlillər bu cür siqaretlərin istifadəsinin azalmasına səbəb olan dəhşətli nəticələrini göstərir. Düzdür, qadınlar elektron siqaretlərə daha çox üstünlük verməyə başlayıblar. Fəqət eyni şəkildə, faiz nisbətində bu cür siqaret çəkənlər azdır, buna görə də bu halda aksiz vergilərinin artırılmasından büdcəyə əhəmiyyətli gəlir gələcəyini gözləmək olmaz”.

Bununla birlikdə, bəzi mütəxəssislər əvvəllər elektron siqaret istifadə edənlərin adi siqaretlərə keçə və ya geri dönə biləcəyinə də inanırlar. Ağayev əsl siqaretin xəzinəyə böyük qazanc gətirdiyini düşünür: “Tütün məmulatları və elektron siqaretlər üçün maye bahalaşmasına baxmayaraq, əhali daha az siqaret çəkməyəcək. Bir çox insan boş vaxtları olduğu üçün əvvəlkindən daha çox siqaret çəkir. Pandemiyanın stresi də öz təsirini göstərdi, ancaq pandemiyanın tezliklə azalacağına ümid var”.

“Siqaret çəkilməsinə qarşı qiymətləri qaldırmaqla deyil, başqa yollarla mübarizə aparmalıyıq. İlk növbədə gənclər üçün daha çox idman meydançaları, pulsuz idman klubları yaratmaq, onların asudə vaxtlarını daha maraqlı və sərfəli təşkil etmək, əhalinin məşğulluğunu təmin etmək lazımdır. Bu tədbirlər siqaretlə mübarizədə daha təsirli olacaq”, - deyə ekspert əminliklə vurğulayıb.

Müəllif: Elya Belskaya