1946 yılında aslantaş heykelini kadirlide keşfetti. 2700 yıllık bir medeniyeti keşfettiler. (Tesadüfen kaldıkları bir Köydeki çobanlar sayesinde... Nereden nereye..)
Halet Çambel
Nacide Berber
Halet Çambel (arkeolog):
Kağıdın müthiş sabrı var. Ne yazarsan yaz. Ne dur der, ne yeter. İstediğin kadar saçmala. Her şeyi kabul eder.
Halet Çambel’in 98 yıllık ömründe yaptıkları, ne Türkiye sınırlarına sığdırılabilir ne de sadece arkeoloji içerisinde değerlendirilebilir. Türk arkeolojisini yetiştiren kişi diyebileceğimiz Halet Çambel, adı hafızalarımıza kazınması gereken nadir insanlardan biri.
Halet Çambel, Berlin Büyükelçisi İbrahim Hakkı Paşa’nın kızı Remziye Hanım ve Berlin askeri ataşesi Cemil Bey’in kızı olarak 1916 yılında Berlin’de dünyaya geldi. Birinci Dünya Savaşı’nın ardından bir süre İsviçre ve Avusturya’da yaşadıktan sonra 1924 yılında Çambel ailesi Türkiye’ye döndü. İstanbul Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nden 1935 yılında mezun olan Halet Çambel, aynı yıl Fransa Hükümeti’nden aldığı bursla Paris Sorbonne Üniversitesi’nde arkeoloji eğitimine başladı. Üniversite’de arkeoloji eğitiminin yanı sıra eskrim ve binicilik ile uğraşan Çambel, 1936 yılında Atatürk’ün isteği üzerine Suat Fetgeri Aşeni ile eskrim dalında Berlin Olimpiyatları’na katıldı ve Aşeni ile olimpiyatlara katılan ilk Türk kadın sporcu oldu. 1938 yılında aynı üniversitede doktora çalışmalarına başlayan Çambel, 1939 yılında Yazılıkaya-Midas şehrindeki kazılara katıldı. İkinci Dünya Savaşı nedeniyle Fransa’ya dönemeyen Çambel, 1944 yılında İstanbul Üniversitesi’nden doktora derecesini aldı. Anadolu’da yapılan pek çok arkeolojik çalışma ve araştırmada yer alan Çambel, 1947 yılından itibaren Karatepe-Aslantaş kazılarına katıldı. Kazı çalışmalarının tamamlanmasının ardından Çambel ortaya çıkan eserlerin korunması, restorasyonu ve sergilenmesi için büyük bir mücadele verdi ve Türkiye’nin ilk açık hava müzesi olan Karatepe-Aslantaş Milli Parkı’nın kurulmasını sağladı. 1960 yılında İstanbul Üniversitesi’nde Prehistorya Anabilim Dalı’nı kurdu ve kürsü başkanı oldu. Askeri darbenin ardından bir süre Almanya’da ders veren Çambel, 1963 yılında tekrar Prehistorya Kürsüsü Başkanlığı’nı üstlendi ve emekli olduğu 1984 yılına kadar bu görevi sürdürdü. Pek çok ödülün yanı sıra Boğaziçi Üniversitesi Fahri Doktora Unvanı (2005) sahibi olan Halet Çambel, 12 Ocak 2014 tarihinde İstanbul’da hayata gözlerini yumdu.
2011 yılında kaleme aldığı bir yazıya “Halet Çambel’i anlatmak zordur.” diye başlayan Yaşar Kemal, onu şu sözlerle anlatıyor:
“Yer altını güne çıkarmak Halet’in büyük hüneriydi. Yer üstündeki insanlar da ondan yepyeni bir dünya öğreniyordu. Okuldan kaçan, gönderilmeyen kızları okula gönderiyordu. Halkın içinde o bir büyüydü.”
Nihat Köklü
TEREF