Azerbaycan’a ilk kez 1989 yılında dönemin Sağlık Bakanı Halil Şıvgın’la gitmiştim. Yeni bir açılım başlatmak isteyen Şıvgın’ın heyetinde bazı milletvekilleri, 30’a yakın ilaç sanayicisi ve temsilcisi bulunuyordu.

Azerbaycan’ın Kazakistan’ın, Özbekistan’ın yokluk kıtlık yıllarıydı. Bakan Şıvgın, Moskova’dan ayrı bir uçakla Azerbaycan’a gitti. Heyete ise ayrı bir uçak ayarlanabildi.

“UÇAK DÜŞTÜ”

Havaalanları kar-buz içindeydi. Uçağın bir türlü gelmemesi, o kış koşullarında Şıvgın’ı endişelendiriyordu. Yanındaki bir görevliye, “Uçak niçin inmiyor bir türlü?” dedi. Görevli, “Uçak az önce düştü Sayın Nazırım” dedi. Şıvgın heyecanlandı, “Nasıl yani, nereye düşmüş? Kurtulan var mı?” diye panik içinde sordu. Oysa, uçağın düşmesi, bakanın anladığı gibi değildi. Görevli, uçağın az önce Bakü Havaalanı’na indiğini söylemek istemişti.

EMEĞİ OLANLAR ÇOK

1992 yılında da ilginç bir olay yaşanmıştı. Azerbaycan’da 150 uçak bulunmasına rağmen hepsinin üzerinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) yazıyordu. Savaş uçakları var ama bunları kullanacak Azerbaycanlı pilot yoktu. Elçibey döneminde bir uçak Ankara Mürtet Hava Üssü’ne geldi. Üs komutanı Erdoğan Karakuş, uçaktaki SSCB’ni sildirdi ve yerine “Azerbaycan Hava Kuvvetleri” yazdırdı. Bu bir ilkti.

Azerbaycan Milli Ordusu’nun kurulması öyle kolay olmadı. 1992 yılında özel kuvvetleri oluşturmak için Binbaşı Kaşif Kozinoğlu, Yüzbaşı Levent Göktaş komutasında 12 kişilik tim giderken, kara birlikleri oluşturmak, eğitimlerini vermek amacıyla değişik rütbelerde komutanlar gidiyordu. İsimli, isimsiz kahramanlar Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri’nin kurulması, eğitilmesinde çok önemli ve unutulmaz hizmetlerde bulundu. Bir komutan da iletisinde şunları yazıyor:

“Türkiye-Azerbaycan arasında imzalanan anlaşma ile askeri okullarda, eğitim merkezlerinde generalinden, küçük rütbelisine kadar TSK personeli canla başla çalıştı. Azerbaycan Milli Ordusu bu kahraman ve fedakar personel ile kurularak bugünlere gelindi. İşgal edilen topraklar için savaşan Azerbaycan Ordusu birkaç kişinin değil ismi zikredilmeyen çok sayıda TSK personeli sayesinde olmuştur. Bu milli bir görevdi ve her giden fedakarca çalıştı.”

O GÜNLERİN TANIĞI

Azerbaycan Milli Ordusu’nun kuruluşunda, emekli askerlerin de gönüllü olarak görev aldıklarını öğreniyoruz. Cumhurbaşkanı Elçibey’in Askeri Başdanışmanı emekli Tümgeneral Yaşar Demirbulak’ın özel kalem müdürü Mayıs Alizade’yi dinleyelim:

1- Azerbaycan Milli Ordusu’nun kuruluşunda görev alan iki generalden biri Hava Kuvvetleri İstihbarat Dairesi eski Başkanı emekli Tümgeneral Yaşar Demirbulak, ikincisi emekli Tuğgeneral Osman Ilgaz’dı. Yaşar Demirbulak Paşa, toplantı için İstanbul’a giden Cumhurbaşkanı Elçibey’i ziyaret edip Azerbaycan ordusunun kuruluşunda gönüllü görev almak istediğini söylemiş. Elçibey’in davetiyle birkaç gün sonra, iki hafta sonra da Osman Ilgaz Paşa Bakü’ye gelmişti. (Kuşkusuz bunlar Genelkurmay’ın bilgisi dahilinde yapıldı.)

O dönemde Ermenistan, Dağlık Karabağ dışında sadece Kelbecer’i işgal etmişti. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti 4 Nisan 1993’de buna tepki olarak Ermenistan’la sınır kapılarını kapattı. Türk Cumhuriyetleri’ne geziye çıkan Cumhurbaşkanı Özal, havaalanında ‘Sınırda tatbikat yapacağız, o tarafa birkaç mermi düşse hiçbir şey olmaz’ şeklindeki açıklamasıyla Azerbaycan ordusuna moral vermişti.

2- Gönüllü birliklerimiz ön cephede savaşırken, Yaşar Paşa’nın amacı 10-12 bin kişilik ordu kurarak topyekun saldırıya geçmek, Karabağ’daki bölücüleri, teröristleri ve soykırımcıları oradan hızla temizlemekti. Rahmetli Orgeneral Doğan Güreş Paşa’nın başında bulunduğu Türk Genelkurmayı durumla çok yakından ilgileniyor ve gerekenleri yerine getiriyordu.

KOMUTANLAR AYRILINCA

3- Mayıs 1993’e gelindiğinde Demirbulak Paşanın hedeflediği 10-12 binlik Türk ordusu Azerbaycan`da artık kurulmuş, Karabağ’ı temizleme operasyonlarının son aşamasına gelinmiş, topraklarımızın yüzde 76’sı teröristlerden, bölücülerden, soykırımcılardan arındırılmıştı. Fakat Haziran 1993’deki darbeden sonra Türk generaller Azerbaycan’ı terk ettiği gibi ön cephedeki birliklerin geri çekilmesi sonucunda ermenler yeniden sadece Dağlık Karabağ’ı ele geçirmekle kalmayıp beş ilimizi daha işgal ettiler. 12 Mayıs 1994’de ateşkes ilan edildi ve 27 yıldır barış görüşmelerinden sonuç çıkmadı.

4- Rahmetli Kaşif Kozinoğlu’yu 1992-93’de Yaşar Paşa’yı ziyaret ediyordu. 1994’de göreve başlayan Engin Alan Paşayı da, Azerbaycanlılar efsane bir komutan olarak hatırlıyor ve seviyor. Levent Göktaş komutanın da ülkemizde çok sevildiğini iyi biliyorum.”

Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri’nin topraklarını kurtarmak adına kararlı bir tutum sergiliyor. Ama, yine de umut bugüne kadar süren oyalamalara son verip gerçek anlamda barışın sağlanmasıdır.
Saygı Öztürk
sozcu.com.tr