Bizans İmparatoru Konstantin Porphyrogenitus X. yüzyılda kaleme aldığı “De Administrando Imperio” isimli eserinde Hazarlar, Bulgarlar, Peçenekler ve Avarlar gibi Türk boyları hakkında ayrıntılı bilgilere yer verir. Devletin güvenliği ve siyaseti için anlatılmaması gereken çok gizli bilgileri bile kayda alarak eserini eşsiz kılmayı başarır. Ancak bütün bilgiler, sırlar ve değerlendirmeler arasında Kabar isimli bir ulus ile ilgili yazdığı pasaj, Hazar tarihi araştırmaları için nadir bir hazine niteliği taşır. İmparator Konstantin, Kabarlar hakkında şu ifadelere yer verir:
“Kabaroi denenler Hazarlar ırkındandı. Şimdi, anlaşılan onlar hükümetlerine toprak vermişler ve bir iç savaş çıktığında ilk hükümetleri baskın çıkmış ve kimileri öldürülmüş ama diğerleri kaçıp gelerek Peçenekler ülkesinde Türklerle (Macarlar) birlikte yerleşmiş ve birbirleriyle dost olmuşlar ve “Kabaroi” diye adlandırılmışlar” (Porphyrogenıtus, 2020, s. 105).
Paragraftan anlaşıldığı kadarıyla Kabar isimli bir grup Hazar hanedanlığına karşı ülkede bir iç isyana kalkışarak yönetimi ele geçirmeye çalışmıştı. Fakat imparatorluk kuvvetleri karşısında yenilerek geri çekilmişlerdi. İsyan hareketinden sağ kurtulanlar kaçarak Macar topraklarına ulaşmış ve onlara katılmışlardı. İmparator Konstantin, İsyanın niçin meydana geldiğini, ne zaman ve hangi bölgede vuku bulduğunu, nasıl geliştiğini, isyan eden Kabarların tam olarak kimler olduğunu, isyanın nasıl bastırıldığını ve isyan edenlerin niçin Macarlara sığındığını açıklamaz. Zira isyanın ayrıntılarına değinmeden sadece Kabarların Hazarlardan ayrılan bir grup olduğu bilgisine yer vermek ister. Nitekim ifade edildiği üzere eserini yazmasındaki amacı Bizans’ın etrafındaki kavimler hakkında oğlunu bilgilendirmek ve ona bu kavimlerle ilgili uyarılarda bulunmaktır.
VII. Konstantinos Porfirogennetos, 945 yılında fildişi yontusu
Resit Cengeloglu
TEREF